चीनमा जनसंख्या घट्दै जाँदा श्रमिक अभावको समस्यालाई समाधान गर्न सरकारले स्वचालन प्रविधिलाई तीव्र रूपमा प्रोत्साहन गरेको छ। तर अब यही प्रविधि उल्टो असर देखाउँदैछ, यसले विद्यमान कामदारहरूको रोजगारीमा गम्भीर खतरा उत्पन्न गरिरहेको छ।

हालै सार्वजनिक गरिएको DeepSeekAI जस्ता नयाँ प्रविधि र सरकारको स्वचालनप्रतिको प्राथमिकतापछि धेरै कम्पनीहरूले कामदार कटौती गर्न थालेका छन्, विशेषगरी दोहोरिने प्रकृतिका कामहरूमा। यसले कम दक्षतायुक्त कामदारहरूलाई बढी दबाबमा पारेको छ, जहाँ आप्रवासी कामदारहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने अनुमान गरिएको छ।

बेइजिङस्थित सिङ्ह्वा विश्वविद्यालय अन्तर्गतको PBS स्कूल अफ फाइनान्सका अध्यक्ष, प्राध्यापक यी लुका अनुसार, रोबोटको प्रयोगले चीनमा रोजगार र तलबमा गिरावट ल्याएको छ, जसले कामदारहरूको तालिम तथा अवकाशसम्बन्धी निर्णयहरूमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको छ। चीनको लक्ष्य आफूलाई रोबोटिक्स क्षेत्रमा विश्वव्यापी नेताको रूपमा स्थापित गर्नु हो। स्वचालनलाई उच्च श्रम लागत, जनसांख्यिक वृद्धावस्था र तीव्र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धालाई सम्बोधन गर्ने रणनीतिक उपायका रूपमा हेरिएको छ।

प्राध्यापक लुका अनुसार, “लगभग ७७ प्रतिशत चिनियाँ जागिरहरू स्वचालनको उच्च संवेदनशीलतामा छन्,” जसले लाखौं कामदारहरूको रोजगारीलाई जोखिममा पार्न सक्छ।

२०११ देखि २०२३ सम्म चीनको उत्पादन क्षेत्रमा करिब ७४ लाख रोजगारी हराइसकेका छन्। HSBC का प्रमुख एशिया अर्थशास्त्री फ्रेडरिक न्युम्यानले भने, “एक समय चीनलाई अग्रणी बनाउने तत्वहरू—विशाल श्रम स्रोत र कम लागत—अब बिस्तारै हराउँदै गइरहेका छन्। उच्च प्रविधिमा आधारित उत्पादन प्रक्रियाले अब लाखौं जनशक्ति होइन, मेसिन र रोबोटहरू आवश्यक पार्छन्। त्यसैले पहिले जस्तो धेरै मानिसलाई काम दिन सम्भव छैन।”

स्वचालनको विस्तारसँगै सामाजिक असन्तोष बढिरहेको छ। उत्पादन क्षेत्रका धेरै ठाउँमा विरोध प्रदर्शन देखिएको छ। “यदि यस्तै गतिमा अगाडि बढ्यौं भने भविष्य निकै अन्धकारमय र निराशाजनक हुन सक्छ,” एक जुत्ता कारखानाका श्रमिक झोउ युशेङले भने। उनीका अनुसार, पहिले सो कारखानामा १०० भन्दा बढी कामदार थिए, तर अहिले २० भन्दा कम मात्र बाँकी छन्।

मिडिया नामक माइक्रोवेभ उत्पादन कम्पनीका निर्देशक जू नियान’एनका अनुसार, “अहिले डिजिटल प्रणालीमार्फत २० जनाले गर्ने काम केवल ४ जनाले गर्न सक्छन्,” जुन प्रविधिको प्रभावलाई स्पष्ट रूपमा देखाउँछ।

अन्तर्राष्ट्रिय रोबोटिक्स महासंघ (IFR) द्वारा प्रकाशित वर्ल्ड रोबोटिक्स २०२४ रिपोर्ट अनुसार, चीनमा एक वर्षमै २७६,००० युनिट रोबोटहरू स्थापना गरिएका थिए, जसले विश्व रोबोट बजारको ५१ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ। यी प्रविधिहरूले विशेष गरी कम शिक्षित आप्रवासी कामदारहरूलाई गम्भीर असर पार्ने विकास अर्थशास्त्री स्कट रोजेलले चेतावनी दिएका छन्।

पिट्सबर्ग विश्वविद्यालयका अर्थशास्त्र सह-प्राध्यापक ओसिया गिउन्टेलाका अनुसार, जहाँ रोबोटहरू बढी अपनाइन्छ, त्यहाँ आप्रवासी श्रमिकहरूको आगमनमा कमी देखिन्छ। उनले राष्ट्रिय आर्थिक अनुसन्धान ब्यूरोको लागि लेखिएको एक प्रतिवेदनमा उल्लेख गरेका छन् कि करिब ७७ प्रतिशत चिनियाँ रोजगारीहरू स्वचालनप्रति अत्यन्तै संवेदनशील छन्।

राष्ट्रिय जन कांग्रेसका प्रतिनिधि लिउ क्विङफेङले एआई र स्वचालनबाट उत्पन्न हुने रोजगारी संकटसँग जुध्न विशेष बेरोजगारी बीमा कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सरकारलाई आग्रह गरेका छन्। “सरकारको नेतृत्वमा, व्यावसायिक मोडेलमार्फत एआई-बेरोजगारी बीमा प्रणाली विकास गरिनु आवश्यक छ, जसले उच्च जोखिममा रहेका श्रमिकहरूको सुरक्षा गर्न सक्छ,” उनले भने।

हालसम्म चीनका नीति निर्माताहरूले स्वचालनका कारण उत्पन्न हुने रोजगारी संकटलाई सम्बोधन गर्न ठोस उपाय सार्वजनिक गरेका छैनन्। तर तिनीहरूले यसका सम्भावित नकारात्मक परिणामहरूलाई स्वीकार गरिसकेका छन्। “हामी जान्दछौं कि प्रविधि विकाससँगै परम्परागत उद्योगहरूमा बेरोजगारी बढ्न सक्छ,” सरकारसँग नजिक स्रोतले बताएको छ।

विश्वव्यापी व्यावसायिक सेवा फर्म PwC ले चीन सरकारलाई स्वचालन र एआई प्रविधिको असर कम गर्न रोजगारी र आय विभाजनमा सन्तुलन ल्याउने रणनीति अपनाउन सल्लाह दिएको छ। “हामी अनुमान गर्छौं कि आगामी दुई दशकमा रोबोट, ड्रोन र स्वायत्त सवारी साधनहरूले करिब २६ प्रतिशत चिनियाँ रोजगारी विस्थापित गर्न सक्छन्,” रिपोर्टमा उल्लेख छ।