चीनका विशाल सहरहरूमा अग्ला भवनहरूको बाढी आएको छ। ती गगनचुम्बी अपार्टमेन्टहरूलाई लाखौं मानिस बसोबास गराउने लक्ष्यसहित निर्माण गरिएको थियो, जसले सहरको आकृतिलाई नै परिवर्तन गरिदिएको छ। तर यी महत्त्वाकांक्षी योजनाहरू अहिले विफलतामा परिणत हुँदैछन्। संरचनात्मक कमजोरीहरू, अत्यधिक मर्मत खर्च, र मूल्यमा गिरावटका कारण यी भवनहरू चाँडै बिग्रँदै गएका छन्। एक समय आधुनिक जीवनशैलीको प्रतीक मानिएका यी भवनहरू अहिले असुरक्षित बस्तीमा परिणत हुँदै छन्, जहाँका बासिन्दाहरू कुनै सहज विकल्प बिना फसेका छन्।

धेरै अग्ला भवनहरूको संरचनात्मक अवस्था अत्यन्तै कमजोर छ, जसलाई प्रायः “टाफु जस्तै” कमजोर निर्माण भनेर जनाइएको छ। यस्तो कमजोर संरचना भएकाले यी भवनहरूले गम्भीर सुरक्षा जोखिम उत्पन्न गर्छन्। सन् २०२४ को मध्यसम्मका तथ्यांकअनुसार विगत १० वर्षमा चीनभर ३०,००० भन्दा बढी अग्ला भवनहरूमा आगलागी भइसकेको छ। ३०औं तलामाथि आगो निभाउने कार्य अत्यन्त कठिन हुने भएकाले यस्ता भवनहरूमा आगलागी भयावह बन्न सक्छ।

लिफ्ट बिग्रनु अर्को प्रमुख समस्या हो। अग्ला भवनहरूमा लिफ्ट अत्यावश्यक हुन्छन्, तर पुराना उपकरण, अत्यधिक भार र कमजोर मर्मतका कारण लिफ्टहरू प्रायः बिग्रिरहन्छन्। यस्ता बिग्रिएर भएको घटनाहरू केवल असुविधाजनक मात्र होइन, घातक समेत हुन सक्छन्।

४० तला भन्दा अग्ला भवनहरू अहिले बिस्तारै बुढ्यौली अवस्थामा प्रवेश गर्दैछन्। कुनै पनि संरचनाको आयु सीमित हुने भएकाले, समयसँगै लिफ्ट बिग्रिनु, पर्खालबाट पानी चुहिनु, रङ उखेलिनु, तथा विद्युतीय प्रणाली असफल हुनु जस्ता समस्या देखा पर्न थालेका छन्। माथिल्लो तलामा बसोबास गर्नेहरूका लागि सामान्य मर्मतसम्भार समेत कठिन हुने अवस्था छ।

१९८० र १९९० को दशकमा निर्माण गरिएका भवनहरू पहिले नै जीर्ण बन्दै गएका छन्। यस्ता स्थानहरूमा बस्ने मानिसहरूको जीवन असहज बन्दै गएको छ, र दीर्घकालीन जोखिमहरू झन् तीव्र हुँदै छन्। समस्या समाधान गर्ने जिम्मेवारी कसको भन्ने विषयमा अस्पष्टता छ, डेभलपर्सले एकपटक बेचेपछि जिम्मेवारी लिँदैनन्, र मर्मत खर्च बढ्दो क्रममा छ। पुराना भवनहरू भत्काउने कुरा अत्यधिक खर्चिलो भएकाले, विकल्प नहुँदा यी भवनहरू अस्तव्यस्त अवस्थामा छन्।

धेरै घरधनीहरू यस्ता जीर्ण भवनहरूमा अल्झिएका छन्। एक ब्लगरले आफ्नो अनुभव शेयर गर्दै भनेका छन्—सुरुमा ६३औं तलाको अपार्टमेन्ट ४.५ मिलियन युआनमा किनेका थिए, जुन २०२० मा ४.१९ मिलियनमा बिक्रीमा राखिएको थियो। तर २०२५ सम्म आइपुग्दा ३ मिलियन युआनमा झार्दा पनि कुनै खरीददार देखिएनन्। यस्तो अवस्थाले उनीजस्ता धेरै मानिसलाई ठूलो आर्थिक घाटा बेहोर्न बाध्य बनाएको छ।

आर्थिक समस्याबाहेक, अग्ला भवनमा बस्दा दैनिक जीवन नै चुनौतीपूर्ण हुन्छ। एक विशेषज्ञले अग्ला अपार्टमेन्ट नकिन्न सुझाव दिँदै यसका धेरै समस्या औंल्याएका छन्—जस्तै, छरछिमेकबाट आउने आवाज, बालबालिकाको कराउन, र पातलो पर्खालहरूले गर्दा कुनै गोपनीयता नहुनु। व्यस्त समयमा लिफ्ट नपाएर तल झर्न १० मिनेटसम्म कुर्नुपर्ने अवस्था हुन्छ। माथिल्लो तलाहरूमा मोबाइल सिग्नल कमजोर हुन्छ।

पानी र तताउने प्रणालीमा समेत समस्या छ। व्यस्त समयमा पानीको चाप घटेर कहिलेकाहीं पूर्ण रूपमा बन्द हुन्छ। जाडोमा पर्याप्त तताउने व्यवस्था नहुँदा, मानिसहरूले महँगो विद्युतीय हीटर प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ। नियमित रूपमा बत्ती जाने समस्या पनि रहन्छ। चरम मौसममा भवनहरू हल्लिन थाल्छन्, र गर्जन–चट्याङ एकदमै नजिकैको जस्तो लाग्छ, जसले त्रास उत्पन्न गर्छ।

सैद्धान्तिक रूपमा यस्ता भवनहरू ५० वर्षसम्म टिक्ने हिसाबले डिजाइन गरिएका भए पनि, अधिकांशमा २५ वर्ष नपुग्दै समस्या देखिन थाल्छ। पर्खालको रङ खस्ने, पाइप फुट्ने, तारजाल पुरानो हुने, र लिफ्ट बिग्रिने समस्या बढ्दै जान्छन्। यस्ता समस्याको समाधान खर्चिलो हुन्छ, तर भवनसमितिहरूको मर्मत कोष प्रायः अपुग हुने गर्छ।

आरम्भमै निर्माण व्यवसायीहरूले छोटो समयको फाइदालाई ध्यानमा राखेर दीर्घकालीन गुणस्तर र मर्मतको आवश्यकता बेवास्ता गरे। सरकारी नियमन कमजोर हुनु, लाभमा केन्द्रित डेभलपर्स, र दिगोपनप्रति बेवास्ताका कारण यी संरचनाहरू चाँडै बिग्रन थाले। पुनःनिर्माण वा भत्काउने कुनै स्पष्ट नीति नभएकाले, यिनीहरू जोखिमपूर्ण स्लममा परिणत हुने खतरा छ।

एक समय आधुनिक आवास क्रान्तिको रूपमा प्रचार गरिएको यो योजनाले अहिले चीनको सहरी योजना रणनीतिमा गहिरो कमजोरी उजागर गरेको छ। छोटो अवधिको आर्थिक वृद्धिमा केन्द्रित नीतिहरूले दीर्घकालीन समाधानको अभाव सिर्जना गरेको छ। गुणस्तरीय आवास सुनिश्चित गर्न असफल भएकाले, यसले उत्तरदायित्व र चीनको सहरी भविष्यबारे गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।