हालका वर्षहरूमा सार्वजनिक रिपोर्टहरू र भाइरल भिडियोहरूको बाढीले चीनको पर्यटन क्षेत्रमा एक चिन्ताजनक प्रवृत्ति उजागर गरेका छन्, प्राचीन धरोहर वा प्राकृतिक चमत्कारको रूपमा भ्रामक तरिकाले प्रचार गरिएका नक्कली रमणीय स्थलहरूको निर्माण। सिमेन्टबाट बनाइएका “प्राचीन” रूखहरूदेखि कृत्रिम झरनाहरू र नक्कली अन्तर्राष्ट्रिय गाउँहरूसम्म, यस्ता प्रवृत्तिले सतही सौन्दर्यको आडमा आर्थिक स्वार्थ, सरकारी संलग्नता र सांस्कृतिक कथाहरूको व्यापारिक हेरफेरलाई पर्दाफास गरिरहेका छन्।

पहिलो दृष्टिमा, यस्ता गन्तव्यहरूले प्रामाणिकता, ऐतिहासिक गाम्भीर्य र प्राकृतिक सौन्दर्यको आश्वासन दिन्छन्। तर, आगन्तुकहरू छिट्टै नै तिनको बनावटी स्वरूप पत्ता लगाउँछन्। एक लोकप्रिय ब्लगरको भिडियोमा सिमेन्टबाट कुँदिएका “प्राचीन” रूखहरू र बर्ल्याप र सिमेन्टबाट बनाइएको गुफाभित्रको “स्ट्यालेक्टाइट” देखिन्छन्। यी दृश्यहरू, जुन पहिले रोमाञ्चक लाग्थे, अन्ततः केवल थिम पार्कजस्तै सजावटी सेटको रूपमा प्रकट हुन्छन्। यस्ता भ्रमहरू न त सांस्कृतिक रूपमा मूल्यवान छन्, न त आर्थिक रूपमा टिकाउ।

उदाहरणका लागि, हुनान प्रान्तको युनाई पर्वतलाई प्राकृतिक झरनाको सुन्दर स्थलका रूपमा प्रचार गरिएको थियो। तर पर्यटकहरूले झरनामा औद्योगिक पानीको पाइप जडान देखेपछि यसको भ्रम टुट्यो। अर्को उदाहरण, सन् २०२५ मा शान्सीको ताइशान सङ्ग्रहालय दृश्य क्षेत्रको एउटा भवन नै भत्कियो। स्थानीय सांस्कृतिक सम्पदा विभागले दिएको “यी भवनहरू सांस्कृतिक सम्पदा होइनन्, चिन्ता नगर्नुहोस्” भन्ने प्रतिक्रिया सरकारी उदासीनताको प्रतिनिधि बन्यो। यस घटनाले व्यापक खुलासा गर्‍यो, धेरै संरचनाहरूको सुरुदेखि नै कुनै ऐतिहासिक महत्त्व थिएन।

यस प्रकारको छलमा गहिरो प्रणालीगत समस्या देखिन्छ, जुन चीनको सांस्कृतिक पर्यटन प्रवर्द्धनको रणनीतिसँग गाँसिएको छ। स्थानीय अर्थतन्त्र प्रवर्द्धन र प्रदर्शनकोटा पूरा गर्ने नाममा सरकारले निजी विकासकर्तासँग मिलेर ठूल्ठूला “प्राचीन शहर” निर्माण गर्ने गरेको छ। अरबौं युआनको लगानीमा निर्मित यी नक्कली धरोहरहरू प्रायः सांस्कृतिक संरक्षणको सट्टा दृश्य उपभोगका लागि बनाइएका हुन्छन्। भव्य उद्घाटन, आकर्षक विज्ञापन र सेलिब्रेटीहरूको समर्थनका साथ सार्वजनिक गरिएका यस्ता शहरहरू केही वर्षमै उजाड बन्छन्, अधूरा संरचनामा झारपात उम्रिन्छन् र टिकट काउन्टरमा धुलो जम्छ।

जस्तै, जंग जाजीको डोङ प्राचीन शहर निर्माणमा २.५ अर्ब युआन (झण्डै ३४८ मिलियन अमेरिकी डलर) खर्च भएको थियो, तर अहिले त्यो स्थान एक पार्किङ स्थलको रूपमा मात्र प्रयोग भइरहेको छ, जहाँ पार्किङ शुल्कले नै भ्रमण शुल्कभन्दा बढी आम्दानी गर्छ। यस्तै, १०० एकड क्षेत्रफलमा फैलिएको सोङफुङ प्राचीन शहर अझै अधूरो छ, र त्यसका अधबनाइएका संरचना खेतका झारमा गाडिएका छन्। यस्ता “भूत शहरहरू” अब असफल पर्यटन लगानीको प्रतीक बनिसकेका छन्। तथ्याङ्कअनुसार, चीनभर निर्मित २३,००० मध्ये एक तिहाइभन्दा कम विषयगत आकर्षणले तीन वर्षभन्दा बढी समय टिक्ने गर्दछन्।

यी समस्याको जड योजना बनाउने प्रक्रियामा नै रहेको देखिन्छ। प्रदर्शनमुखी स्थानीय सरकारहरूले प्रतिष्ठा र राजनीतिक उपलब्धिको लालचमा दीर्घकालीन व्यवहारिकता तर्फ ध्यान नदिई व्यापक ऋण लिने गरेका छन्। यस्ता योजनाहरूमा दिगोपन वा ऐतिहासिक प्रामाणिकताको सट्टा देखावटी भव्यता प्राथमिकतामा पर्छ। “प्राचीन शहर” इतिहासको जीवन्त सम्झना बन्नुको सट्टा, तिनलाई क्षणिक पर्यटक फोटो वा आर्थिक मुनाफाका लागि प्रयोग गरिएको छ।

यो अवस्थालाई झन जटिल बनाउने अर्को पक्ष हो, इन्टरनेट र सामाजिक सञ्जालद्वारा सञ्चालित “चेक-इन संस्कृति”। प्रभावशालीहरू, कतिपय अवस्थामा स्थानीय सरकार वा पर्यटन व्यवसायीसँग मिलेर, अत्यधिक फिल्टर र रणनीतिक कोणहरू प्रयोग गरी ती स्थानको दृश्य सौन्दर्यलाई कृत्रिम रूपमा अतिरञ्जित गर्छन्। परिणामतः हजारौं पर्यटकहरू फोटोशप गरिएका दृश्यहरू वा कलात्मक तर मञ्चन गरिएका प्रचार भिडियोहरूबाट प्रभावित हुन्छन्।

उदाहरणस्वरूप, लियाङमा रहेको “छतको विश्राम” नामक दृश्यस्थल क्यामेरामा शान्त र सांस्कृतिक रूपान्तरणको संकेत दिन्छ। तर वास्तविकता एकदमै फरक, फोहोरले भरिएको, अव्यवस्थित स्थान, जहाँ एक प्रोप नजिक उभिनकै लागि ६० युआन शुल्क लिइन्छ। यस्तै, गुओको “ची जङ हजार घरपरिवार म्याउ गाउँ” परम्परागत पोशाकमा सजिएका महिलाहरूले भरिएको आकर्षक गाउँको रूपमा प्रचार गरिएको थियो। तर भ्रमण गर्न पुगेका पर्यटकहरूले केवल वृद्ध स्थानीय बासिन्दा र सुनसान गल्लीहरू फेला पार्छन्।

यो नक्कली प्रवृत्ति केवल चीनकै सम्पदामा सीमित छैन, चीनभर ‘लिटिल क्योटो’, ‘मिनी स्विट्जरल्यान्ड’, ‘पकेट सान्टोरिनी’ जस्ता सस्ता अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिकृतिहरू बनाइएका छन्। आँकडाअनुसार, चीनमा ४३ वटा “सानो सान्टोरिनी,” १०२ वटा “क्योटो” र ४० भन्दा बढी “सानो नारा” रहेका छन्। यस्ता परियोजनाहरूले केवल केही झाडी, घुमाउरो बाटो र एक-आध तोरी गेट बनाएर सम्पूर्ण संस्कृति प्रतिविम्बित गर्न खोज्छन्, जसले अन्ततः सतही सौन्दर्य मात्र दिन्छ, साररहित र प्रायः कमजोर कार्यान्वयनमा आधारित हुन्छ।

अन्ततः यसको मूल्य तिर्न पर्यटकहरू बाध्य हुन्छन्। उनीहरूले भ्रमको पछि लाग्दै समय र पैसा खर्च गर्छन्, तर निराशा, भ्रम र बढ्दो मूल्यको सामना गर्नु पर्छ। एक ब्लगरले चेतावनी दिएका छन्, यस्ता स्थानमा पाइने स्मृति चिन्हहरू, चाँदीका कचौरा, र सजावटी वस्तुहरू समेत प्रायः नक्कली हुन्छन्।

यो व्यापक छल र सांस्कृतिक उपहासले गहिरो समीक्षाको माग गर्छ। यसले केवल आर्थिक लाभका लागि सांस्कृतिक प्रतीकहरूको दुरुपयोग मात्र देखाउँदैन, तर यसले देखाउँछ कि कसरी शीर्ष तहबाट हुने नीति निर्माणले दिगो संरक्षणभन्दा अल्पकालीन प्रदर्शनलाई प्राथमिकता दिन सक्छ। जबसम्म स्थानीय सरकार, विकासकर्ता र प्रचारकहरूले आफ्नो उद्देश्यलाई साँच्चिकै सांस्कृतिक अखण्डताको आधारमा पुनः परिभाषित गर्दैनन्, यस्ता आकर्षणहरू केवल टाढाबाट आकर्षक देखिने, तर नजिकबाट खोक्रो साबित हुने चम्किला कङ्क्रीट संरचनामात्र रहनेछन्।