च्याटजीपीटी, मेटा र जेमिनी जस्ता दिग्गजहरू भन्दा कम स्रोतहरूमा असाधारण प्रदर्शनको लागि चिनियाँ एआई-संचालित च्याटबोट डीपसिकलाई क्रान्तिकारी भनेर घोषणा गरिए पनि यसले विश्वासनीयता, शुद्धता, पारदर्शिता र गोपनीयतासम्बन्धी समस्यामा फस्न पुगेको छ।

उइघुर नरसंहार, भूराजनीतिक द्वन्द्व, र तिब्बती संघर्ष, अन्य लगायतका संवेदनशील जानकारीहरू मेटाइन्छ, लुकाइन्छ, वा हेरफेर गरिन्छ। यो चीन कम्युनिष्ट पार्टी (सीसीपी) द्वारा नियन्त्रित उपकरण हो भन्ने डर सत्य हुँदैछ, जसले केही देशहरूलाई यसलाई प्रतिबन्ध लगाउन प्रेरित गरिरहेको छ।

यसको सुरुवात पछि प्रयोगकर्ताहरूद्वारा गरिएका विभिन्न परीक्षणहरूले देखाए कि डिपसिकले सीसीपीको राजनीतिक एजेन्डासँग मेल नखाने वा चिनियाँ सरकारको आलोचना गर्ने जानकारीको प्रसारलाई रोकेको छ। तर अझ स्पष्ट पक्ष चीनको राजनीतिक रूपमा संवेदनशील मामिलाहरूको बारेमा तथ्यहरू मेटाउनु थियो।

चिनियाँ सरकारको बारेमा संवेदनशील जानकारी सोधिएसम्म डिपसिकले राम्रो प्रदर्शन गर्‍यो, विज्ञान लेखक डोना लुले भने। ‘माफ गर्नुहोस्, त्यो मेरो हालको दायराभन्दा बाहिर छ,’ लुले तियानमेन त्रासदी, छाता क्रान्ति, वा पूर्व राष्ट्रपति हु जिन्ताओलाई के भयो भन्ने बारेमा सोध्दा डिपसिकको त्यो प्रतिक्रिया थियो।

उइघुर जनताको नरसंहारको बारेमा सोध्दा, डिपसिकले बेइजिङ सरकारको विचारलाई प्रतिध्वनित गर्दै रिपोर्टलाई नरसंहार ‘पूर्ण रूपमा निराधार’ भने। यसले पश्चिमी देशहरू वा मानवीय संस्थाहरूको विचार थिएन। यसले बेइजिङद्वारा गरिएको हिंसात्मक दमन, कारावास, जबरजस्ती बेपत्ता, श्रम शिविर र सिनिकाइजेशन अभियानको बारेमा जानकारी लुकायो।

उइघुर जनताले भने कि डिपसिकलाई मानिसहरूलाई भ्रमित गर्न र चीनबाट उनीहरूको जातीयता उन्मूलन गर्न प्रयोग गरिँदैछ। जुमरेटरी अर्किन, जसका आफन्तहरू चिनियाँ दमनको शिकार भएका छन्, उनले डिपसिकलाई गहिरो चिन्ताजनक रहेको बताइन्। “हामीले सम्झनु पर्छ कि डिपसिक चिनियाँ सरकारद्वारा नियन्त्रित छ, र तिनीहरूले यसलाई उइघुर जनतालाई मेटाउने अर्को तरिकाको रूपमा प्रयोग गरिरहेका छन्,” उनले भनिन्।

चीन संलग्न रहेको क्षेत्रीय द्वन्द्वसँग सम्बन्धित प्रश्नहरू हुँदा पनि डिपसिकले सुरक्षित खेलेको थियो। चीनसँग सिमानामा रहेका भारतीय राज्यहरूको बारेमा सोध्दा यसले कुनै जवाफ दिएन। यसले ताइवान, राजनीतिक असन्तुष्टहरू, दक्षिण चीन सागरको झडप, दलाई लामा र तिब्बत सम्बन्धी प्रश्नहरूको उद्देश्यपूर्ण रूपमा उत्तरहरू तयार पारेको छ, जसले सीसीपीको आधिकारिक लाइन पछ्याएको थियो।

“ताइवान स्ट्रेटका दुवै छेउका देशवासीहरू रगतले जोडिएका छन्, चिनियाँ राष्ट्रको महान पुनरुत्थानका लागि संयुक्त रूपमा प्रतिबद्ध छन्” भन्ने प्रश्नको जवाफ दिँदै डिपसिकले वस्तुनिष्ठ हुन छोड्यो।

डिपसिकले चीनको तथ्य-आधारित विश्लेषण प्रदान गर्न असफल भयो र सीसीपीको पक्षमा वास्तविकतालाई विकृत गर्यो, सिंगापुरस्थित एस. राजरत्नम स्कूल अफ इन्टरनेशनल स्टडीजका एसोसिएट रिसर्च फेलो जि याङले भने। “च्याटबोटले गलत जानकारी दिने र धोका दिने क्षमता प्रदर्शन गरेको छ,” जिले भने।

विज्ञहरूले चेतावनी दिए कि डिपसिकले संकलन गरेको डेटा टिकटकले अपेक्षा गरेको भन्दा धेरै खराब छ। यसले टेक्स्ट वा अडियो इनपुट, प्रम्प्ट, अपलोड गरिएका फाइलहरू, च्याट इतिहास र चीनमा सर्भरहरूमा भण्डारण जस्ता व्यक्तिगत जानकारी सङ्कलन गर्दछ। उल्लेखनीय कुरा के छ भने, चिनियाँ फर्महरू कानुनी रूपमा सरकारसँग हरेक जानकारी साझा गर्न बाध्य छन्।

बेइजिङ सरकारले देशको व्यापक अनलाइन सामग्री नियमन प्रणालीमा डीपसीक अपवाद नहुने कुरा स्वीकार गरेपछि बेइजिङ सरकारको प्रभाव र नियन्त्रण स्पष्ट भयो। “चीनले कानून अनुसार इन्टरनेटको व्यवस्थापन, सञ्चालन र पहुँच गर्दछ, ताकि कानूनको शासनको ट्रयाकमा इन्टरनेटको स्वस्थ सञ्चालन सुनिश्चित होस्,” चिनियाँ दूतावासका प्रवक्ता लिउ पेंग्युले भने।

यदि डीपसीक ले अनजानमा कुनै पनि संवेदनशील वा असुविधाजनक प्रश्नको लागि विवरणहरू प्रदान गर्दछ भने, यसले प्रतिक्रियालाई तुरुन्तै पछाडि हटाउने र मेटाउने पत्ता लगाएको छ। यसले ‘ग्रेट फायरवाल’ – चिनियाँ सेन्सरशिप प्रणाली – लाई पनि जायज ठहरायो र समर्थन गर्‍यो – भन्दै कि यसले राष्ट्रिय कानून र समाजवादी मूल्यहरूसँग मिल्दो जानकारी प्रवाह कायम राख्छ। आश्चर्यजनक कुरा, यसले चीनको वर्तमान राष्ट्रपतिको बारेमा सोध्दा सी जिनपिङको नाम प्रदान गर्न पनि अस्वीकार गर्‍यो।

“डिपसिकको सेन्सरशिप संसारको लागि “अत्यन्तै चिन्ताजनक” हुनुपर्छ,” प्राविधिक विज्ञ विलियम म्याथ्यूजले भने। “यो एपले विश्वभर सेन्सरशिप फैलाउने चीनको क्षमतामा थप्छ। यो हामी सबैको लागि चिन्ताजनक हुनुपर्छ किनकि यो एक लोकप्रिय प्लेटफर्म बनेको छ। यो चिनियाँ राज्यको हितसँग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको छ। यस्तो कुरामा अन्तर्निहित खतरा छ,” लन्डनस्थित नीति संस्थान चथम हाउसका वरिष्ठ अनुसन्धान फेलो म्याथ्यूजले भने।

धेरै देशहरूले सम्भावित खतरा महसुस गरेका छन् र सावधानी अपनाउन थालेका छन्। इटाली, अष्ट्रेलिया, ताइवान र दक्षिण कोरियाले सुरक्षा चिन्ताका बीचमा डिपसिकलाई प्रतिबन्ध लगाएका छन्। फ्रान्स, आयरल्याण्ड जस्ता देशहरूले डिपसिकले व्यक्तिगत डेटा कसरी प्रयोग गरिरहेको थियो भनेर अनुसन्धान गरिरहेका छन्। “डीपसिक उत्पादनहरू, अनुप्रयोगहरू र वेब सेवाहरूको प्रयोगले अष्ट्रेलियाली सरकारको लागि अस्वीकार्य स्तरको सुरक्षा जोखिम निम्त्याउँछ,” अष्ट्रेलियाली गृह मामिला सचिवले भने।

कतारस्थित नर्थवेस्टर्न युनिभर्सिटीका सह-प्राध्यापक एडी बोर्जेस-रेले भने, “चिनियाँ सरकारले डीपसिकद्वारा सङ्कलन गरिएको डेटा सजिलै पहुँच गर्न सक्ने भएकाले यी चिन्ताहरू जायज छन्।” “पश्चिमी सरकारहरूलाई डर छ कि चिनियाँ प्लेटफर्महरूद्वारा सङ्कलन गरिएको प्रयोगकर्ता डेटा जासुसी, प्रभाव सञ्चालन वा निगरानीको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ,” उनले भने।